Demir Eksikliği Anemisinin Tanı ve Tedavisi

Demir eksikliği anemisi, vücutta yeterli miktarda demir bulunmaması sonucu ortaya çıkan, halsizlik, solukluk, baş dönmesi gibi belirtilerle kendini gösteren yaygın bir sağlık sorunudur. Demir, kanımızda oksijen taşıyan hemoglobin molekülünün yapısında yer alır ve eksikliği, vücudun yeterince oksijen taşıyamamasına neden olur.¹

Tanı koymak için tam kan sayımı (hemogram) testi yapılır. Bu testte düşük hemoglobin ve hematokrit değerleri anemiyi gösterebilir. Ancak aneminin demir eksikliğine bağlı olup olmadığını anlamak için ferritin, serum demiri, transferrin saturasyonu gibi ek testler yapılır. Ferritin düşüklüğü, vücutta demir depolarının azaldığını gösterir ve en güvenilir belirteçlerden biridir.²

Tedavinin amacı, hem demir eksikliğini gidermek hem de buna neden olan durumu ortadan kaldırmaktır. Kadınlarda aşırı adet kanamaları, mide-bağırsak sisteminden gizli kanamalar (ülser, hemoroid gibi), gebelik veya emilim bozuklukları (örneğin çölyak) neden olabilir .³

İlk tedavi seçeneği genellikle ağızdan alınan demir ilaçlarıdır. Demir sülfat, demir fumarat gibi formlar tablet, kapsül veya şurup şeklinde verilir. Bu ilaçlar genellikle aç karnına alınır ve C vitamini ile birlikte kullanıldığında emilimi artar. Ancak mide bulantısı, kabızlık gibi yan etkiler görülebilir.⁴

Bu yan etkiler nedeniyle klasik demir formlarını tolere edemeyen hastalarda sukrozomiyal demir tercih edilebilir. Sukrozomiyal demir, demirin sukroz bazlı bir kaplama ile çevrelenmesiyle oluşur. Bu yapı sayesinde mide asidine karşı dayanıklıdır ve bağırsakta daha kolay emilir. Bu form, özellikle mide hassasiyeti olanlar, gebeler, yaşlılar ve çocuklar için uygundur. Yan etkilerinin daha az olması ve emilim başarısının yüksekliği nedeniyle önerilmektedir.⁵

Beslenme tedavinin destekleyici unsurudur. Kırmızı et, karaciğer, kuru baklagiller, pekmez, koyu yeşil yapraklı sebzeler gibi demir içeren besinler tüketilmelidir. Portakal, limon gibi C vitamini içeren meyveler demirin emilimini artırırken, çay ve kahve gibi içecekler bu emilimi azaltır.⁶

Demir Eksikliği Anemisinde Temel Laboratuvar Testleri

Demir eksikliği anemisi tanısında kullanılan başlıca laboratuvar testleri şunlardır:

• Hemoglobin (Hb): Kanın oksijen taşıma kapasitesini gösterir. Erkeklerde 13.5 g/dL, kadınlarda 12 g/dL altı anemi göstergesidir.
• Hematokrit (Hct): Kandaki kırmızı kan hücrelerinin (eritrosit) hacim oranıdır. Anemide genellikle düşüktür.
• Ferritin: Vücutta depolanan demirin göstergesidir. Düşük ferritin, demir eksikliğinin en erken ve güvenilir göstergesidir. Genellikle 15 ng/mL altı değerler demir eksikliğini düşündürür.
• Serum Demiri: Kanda dolaşan demir miktarını gösterir. Demir eksikliği anemisinde düşer.
• Transferrin Saturasyonu: Demiri taşıyan transferrin adlı proteinin ne kadarının demirle dolu olduğunu gösterir. %15’in altı genellikle demir eksikliğini gösterir.²